هم‌انباشتگی، علیت و قانون واگنر تعمیم‌یافته: شواهدی جدید برای اقتصاد ایران

  قانون واگنر، اولین مدل مخارج عمومی دولت در تاریخچه ادبیات مالیه عمومی است. در این مقاله علاوه بر نسخه‌های سنتی آزمون قانون واگنر، نسخه تعمیم‌یافته قانون واگنر مورثی (1994) نیز به منظور یافتن یک رابطه معنی­دار بلندمدت بین مخارج دولت و توسعه اقتصادی در ایران، مورد استفاده قرار می­گیرد. هدف اصلی در این مطالعه بررسی روابط کوتاه‌مدت و بلندمدت بین مخارج دولت (سرانه) و تولید ناخالص داخلی (سرانه) با استفاده از داده‌های سالانه برای اقتصاد ایران در دوره 1392-1357 است. به همین منظور، در این مقاله، اعتبار این روابط توسط 6 فرمول­بندی متفاوت از قانون واگنر (تمایل به افزایش مخارج دولتی در اثر رشد اقتصادی) بررسی شده است و علیت بین متغیرها با استفاده از آزمون کرانه‌ای F و مدل تصحیح خطا ECM تشریح شده است. در مدل‌های مورد بررسی، شرایط برقراری قانون واگنر از نقطه نظر کشش درآمدی صرفاً در نسخه‌های پیکاک، ماسگریو و نسخه تعمیم‌یافته وجود دارد. نتایج حاصل از آزمون کرانه­ای (Bound Test) بیانگر وجود رابطه بلندمدت بین متغیرها در 3 نسخه از نسخ‌های مورد بررسی قانون واگنر است. همچنین نتایج علیت با استفاده از مدل تصحیح خطا بیانگر علیت یک‌طرفه از سمت درآمد به مخارج دولت برای دوره کوتاه‌مدت در 5 گروه از مدل‌های مورد بررسی بوده است. به طور کلی، نتایج بیانگر تأیید قانون واگنر در اقتصاد ایران در 3 گروه از مدل‌های مورد بررسی برای دوره کوتاه‌مدت و بلندمدت بوده است.